ONDERZOEKSMETHODEN

GENEALOGIE

Een genealogie is een opstelling van alle personen uit dezelfde familie, uitgaand van de oudst bekende voorvader in mannelijke lijn (generatie I), die stamvader wordt genoemd. Deze personen kunnen verschillende geslachtsnamen (met varianten) dragen. De opvatting, dat met een onwettig kind (een kind, dat niet geboren is uit een wettig huwelijk) een nieuwe familie begint, mag vanwege de niet-mondiale toepasbaarheid ervan als achterhaald worden beschouwd. Personen met samengestelde geslachtsnamen worden gerangschikt onder de genealogie van de hoofdnaam van de samengestelde naam, dit is de oorspronkelijke naam zonder de toevoegingen.

In de genealogie worden de generaties genummerd met Romeinse cijfers. De takken van een familie worden genummerd A, B, C enz., de twijgen AA, AB, AC enz. (uit tak A), BA, BB, BC (uit tak B), CA, CB, CC (uit tak C), enz.

Een genealogie wordt meestal in een tekst weergegeven. Hieronder staat een grafisch overzicht:

Per gezin wordt de naam van de man weergegeven, evenals zijn geboortedatum en plaats, datum en plaats van het huwelijk en de naam van de echtgenote en haar geboortegegevens.
Daaronder volgt een lijst met kinderen en hun geboortegegevens.
Naast de genoemde basisgegevens kunnen extra gegevens worden vermeld, zoals beroep, bezittingen, eventuele wetsovertredingen en diverse anekdotes.

De personen in een genealogie hebben meestal dezelfde achternaam. Dit in tegenstelling tot een parenteel, waarin meerdere familienamen voorkomen. Toch kunnen in een genealogie de geslachtsnamen verschillend zijn door diverse oorzaken:

• Personen uit dezelfde familie kunnen verschillende geslachtsnamen hebben aangenomen.
• Door verschrijvingen en verkeerde interpretaties van een Ambtenaar van de Burgerlijke Stand zijn geslachtsnamen vaak veranderd, bijvoorbeeld Verbruggen naast Vanbrugge of Van Brugge.
• Geslachtsnamen kunnen worden gewijzigd door een Koninklijk Besluit of een rechterlijke uitspraak.
• In het Noorden en Oosten van Nederland stabiliseerden de familienamen pas bij de instelling van de Burgerlijke Stand (in 1811). Voor die tijd werd nog vaak gebruikgemaakt van patroniemen, bijvoorbeeld Jansen (zoon/dochter van Jan) of toponiemen, bijvoorbeeld een boerderijnaam. Met de invoering van de Burgerlijke Stand in 1811, werd het aannemen van een vaste geslachtsnaam verplicht gesteld.

KWARTIERSTAAT

Een kwartierstaat is een opstelling van kwartierdragers of probanden met alle directe voorouders in mannelijke en vrouwelijke lijn. Per generatie verdubbelt het aantal personen. De naam 'kwartierstaat' is afgeleid van de vier kwartieren van een wapenschild, waarin men de wapens van de vier grootouders plaatste.

Personen in een kwartierstaat worden meestal genummerd volgens het Kekulé-systeem (vernoemd naar Stephan Kekulé von Stradonitz).
De persoon van wie men uitgaat is de probandus (m.) of probanda (v.), in het Nederlands proband(en) of kwartierdrager(s) genaamd, krijgt nummer 1. De vader krijgt nummer 2, moeder nummer 3, de vader van de vader nummer 4, etc.
Het nummer van een vader van een persoon is af te leiden door het nummer van de persoon met 2 te vermenigvuldigen. Het nummer van de moeder is 1 hoger dan het nummer van de vader. Met uitzondering van de probandus heeft iedere man een even nummer (twee keer zo veel als het nummer van zijn kind), terwijl iedere vrouw een oneven nummer heeft, namelijk dat van haar man + 1.

In elke kwartierstaat zal uiteindelijk kwartierherhaling en kwartierverlies optreden.

Kwartierherhaling betekent dat dezelfde voorouder meerdere malen voorkomt. Dit fenomeen zal al snel optreden als de voorouders in een klein geografisch gebied woonden. Gaat men veel generaties terug, dan is dit verschijnsel onvermijdelijk zijn. Zou dit niet het geval zijn, dan zou men dertig generaties geleden meer voorouders hebben dan er toendertijd mensen op aarde leefden.

Kwartierverlies treedt op wanneer een voorouder niet bekend is. Op den duur zal ieder onderzoek stoppen doordat iemands ouders niet meer te achterhalen zijn.

PARENTEEL

Een parenteel is een opstelling van een stamouderpaar of alleen een stamvader of een stammoeder (generatie I) met hun kinderen (generatie II) en al hun verdere afstammelingen, zowel in mannelijke als in vrouwelijke lijn uitgewerkt. Een parenteel lijkt dus een beetje op een omgedraaide kwartierstaat.

Een parenteel wordt meestal in een tekst weergegeven. Hierboven staat een grafisch overzicht.

Per gezin wordt de naam van de nakomeling (man of vrouw) weergegeven, zijn/haar geboortedatum en plaats, datum en plaats van het huwelijk en de naam van echtgeno(o)t(e) en diens geboortegegevens.
Daaronder volgt een lijst met kinderen en hun geboortegegevens.
Naast de genoemde basisgegevens kunnen extra gegevens worden vermeld, zoals beroep, bezittingen, eventuele wetsovertredingen en diverse anekdotes.

In een parenteel komen personen voor met verschillende achternamen. Dit in tegenstelling tot een genealogie waarin meestal maar één achternaam voorkomt. De nummering is overigens dezelfde als bij een genealogie.
 

• De patrilineaire stamreeks: Deze begint met de vader van de vader van de vader et cetera. Zij wordt in engere zin (=wettige afstamming) de stamreeks van een familie genoemd. De afstammelingen van de vrouwelijke telgen van een familie worden dus niet in de patrilineaire stamreeks opgenomen.
• De matrilineaire stamreeks: Deze begint met de moeder van de moeder van de moeder et cetera. De afstammelingen van de mannelijke leden van een familie worden dus niet in de matrilineaire stamreeks opgenomen.
• De naamstamreeks: Deze gaat door op de geslachtsnaam (bijvoorbeeld bij een onbekende vader of in geval van adoptie) of op de boerderijnaam (bijvoorbeeld bij aanneming van de boerderijnaam door de man van een erfgename van die boerderij).

Generatie I is bij een stamreeks de oudst opgegeven voorouder. Neemt men de probandus als generatie I dan heet dit een afstammingslijn uit een familie of van een bepaald persoon.

Een afbeelding van een patrilineaire stamreeks ziet u hieronder: